ผลงานของ อฐิฏญา แดงดี: 2013

รายงานเรื่อง

ประเพณีวัฒนธรรมในท้องถิ่น ประเพณีลอยกระทงสาย

กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี

ตามจุดเน้นการพัฒนาคุณภาพผู้เรียน/การใช้เทคโนโลยีเพื่อการเรียนรู้

จัดทำโดย

ด.ญ.อฐิฏญา แดงดี

โรงเรียน ชุมชนบ้านโภชน์ อ.หนองไผ่ สพป.เพชรบูรณ์ เขต3

เสนอ

ครู กัญจนา มีศิริ

คำนำ

รายงานเรื่อง ประเพณีวัฒนธรรมในท้องถิ่น ประเพณีลอยกระทงสาย เพื่อการพัฒนาคุณภาพผู้เรียนมีทักษะในการค้นหาข้อมูลและการติดต่อสื่อสารผ่านเครือข่ายคอมพิวเตอร์อย่างมีคุณธรรมจริยธรรมโดยจัดทำเป็นรูปเล่มรายงานและเผยแพร่ความรุ้ทางเว็บไซต์ตนเอง ชื่อhttp://oomlo.blogspot.com/

ขอขอบคุณ ครู กัญจนา มีศิริ ผู้ให้ความรู้ในการเรียนรู้

สารบัญ

เรื่อง หน้า

ประเพณีวัฒนธรรมในท้องถิ่น ประเพณีลอยกระทงสาย 1

สรุป 10

แหล่งข้อมูล 10

ประเพณีวัฒนธรรมในท้องถิ่น ประเพณีลอยกระทงสาย

ประเพณีลอยกระทงสาย

ประเพณีลอยกระทงสาย เป็นประเพณีของชาวจังหวัดตาก ซึ่งจะมีเอกลักษณ์ คือกระทงสาย ทำมาจากกะลามะพร้าว การที่ใช้กะลามะพร้าวอาจเป็นเพราะคนไทยใช้มะพร้าวในการประกอบอาหารอยู่เสมอและชาวเมืองตากชอบทานเมี่ยงและเป็นสินค้าพื้นเมือง ดังนั้นหลังจากที่ใช้มะพร้าวมาประกอบอาหารแล้ว ก็ทิ้งกะลาไว้บริเวณบ้านเป็นจำนวนมากจึงได้นำกะลามะพร้าวมาประยุกต์ใช้ในการลอยกระทงแทนหยวกกล้วยใบตอง โดยนำกะลามาตกแต่งและใส่ขี้ไต้หรือใช้ด้ายฟั่นเป็นไส้เชื้อเพลิง

ประเพณีลอยกระทงสายนั้นเป็นการขอขมาและบูชาแม่คงคาที่ได้ทิ้งสิ่งปฏิกูลลงในน้ำ จัดในช่วงวันเพ็ญเดือนสิบสอง ซึ่งชาวตากได้ปฏิบัติสืบต่อกันมาเป็นเวลาช้านาน ประเพณีนี้ยังแสดงให้เห็นถึงภูมิปัญญาไทยความสมัครสมานสามัคคีของคนในชุมชน

ในวันงาน ชาวบ้านแต่ละหมู่บ้านจะจัดขบวนแห่ นำกระทงสายมายังริมฝั่งแม่น้ำปิง และจะทำพิธีบูชาแม่คงคาขอขมาที่ได้ทิ้งสิ่งปฏิกูลบูชารอยพระพุทธบาทและอธิษฐานขอพรและปลดปล่อยทุกข์โศกให้ลอยไปกับสายน้ำ หลังจากนั้นชาวบ้านแต่ละหมู่บ้านก็จะจับสลากว่าหมู่บ้านใครจะได้เป็นผู้ปล่อยกระทงสายก่อน ผู้ที่จับสลากได้ก่อน ก็จะนำชาวบ้านในหมู่บ้านให้นำกระทงสายไปไว้ในเรือและในเรือจะมีคนอยู่ 3-4 คน ซึ่งจะต้องเป็นผู้ทำหน้าที่เรียงกะลามะพร้าว จุดไฟและนำกะลาที่จุดไฟแล้ววางลงแม่น้ำ ซึ่งจะต้องให้มีระยะห่างสม่ำเสมอ เพื่อให้เกิดความสวยงามเหมือนกับการนำกะลามาผูกเรียงติดกัน และหมู่บ้านที่สามารถลอยกะลาได้เป็นสายสวยงามมากที่สุด ใช้เวลาได้ตามกำหนดก็จะเป็นผู้ชนะ

ช่วงเวลา
วันเพ็ญเดือนสิบสอง
ความสำคัญ
เพื่อบูชาแม่คงคา ขอขมาที่ได้ทิ้งสิ่งปฏิกูลลงในน้ำและอธิษฐานบูชารอยพระพุทธบาท
สาระ
การลอยกระทงสายเป็นประเพณีที่เป็นแบบเฉพาะของชาวตาก ปฏิบัติสืบต่อกันมาช้านาน แสดงถึงความสามัคคีและความเป็นมิตรไมตรีของชาวบ้านในชุมชนนั้น

พิธีกรรม
ก่อนถึงวันเพ็ญเดือนสิบสองชาวบ้านจะเตรียมอุปกรณ์ดังต่อไปนี้

       ๑. แพผ้าป่าน้ำ ทำจากต้นกล้วยมาตกแต่งให้สวยงามด้วยดอกไม้ธูปเทียน ธงหลากสี ใส่หมากพลู บุหรี่ ขนม ผลไม้ เศษสตางค์ เพื่อเป็นทานสำหรับคนยากจนที่เก็บแพผ้าป่าน้ำได้
       ๒. กระทงสาย แต่เดิมตัวกระทงสายจะทำจากใบพลับพลึงอ่อนสีขาว เย็บเป็นรูปกระทง ไส้กระทงจะทำด้วยเชือกฝั้น และใช้น้ำมันมะพร้าวเป็นเชื้อไฟ ปัจจุบันจะใช้กะลามะพร้าว ซึ่งต้องใช้เป็นจำนวนมากนับหมื่นใบ มีไส้กระทงเป็นเทียนหล่อในกะลา มีเชือกฝั้นเป็นไส้หรือจะใช้ขี้ไต้ก็ได้
เมื่อถึงเวลา ชาวบ้านแต่ละหมู่บ้านจะจัดขบวนแห่ แต่งตัวกันสวยงามร่ายรำกันเป็นขบวนนำกระทงสายมายังท่าน้ำริมฝั่งแม่น้ำปิง เมื่อมาถึงพร้อมกันก็จะทำพิธีจุดธูปเทียนบูชาแม่คงคาขอขมาที่ได้ทิ้งสิ่งปฏิกูลลงในแม่น้ำ รำลึกจิตอธิษฐานบูชารอยพระพุทธบาทที่พระพุทธเจ้า และสุดท้ายอธิษฐานเพื่อลอยทุกข์โศก โรคบาปให้ตัวเองและครอบครัวแล้วทำการปล่อยแพผ้าป่าน้ำ
หลังจากนั้นชาวบ้านแต่ละหมู่บ้านก็จะจับสลากว่า ใครจะเป็นผู้ปล่อยกระทงสายก่อน หมู่บ้านใดได้ลอยก่อน ก็จะพากันแบกอุปกรณ์ไปบริเวณที่จะปล่อยกระทง สมาชิกจะต้องช่วยกันคนละไม้คนละมือและจะต้องทำงานประสานกัน คือ คนหนึ่งเตรียมกะลามะพร้าวนำขี้ไต้วางในกะลาส่งให้ผู้จุดไฟ ส่งให้ผู้ปล่อยกะลาลงในน้ำ ซึ่งจะต้องใช้ความชำนาญในการปล่อยกะลามะพร้าวลงแม่น้ำให้เป็นระยะ ๆ ให้ห่างเท่ากันโดยสม่ำเสมอ กะลามะพร้าวก็จะลอยเป็นสายไปในแม่น้ำปิง ส่องแสงระยิบระยับสวยงาม และหากหมู่บ้านใดลอยได้ระยะสม่ำเสมอสวยงาม แสงไฟไม่ดับตลอดไป ซึ่งมีระยะห่างจนสุดสายตา ก็จะเป็นผู้ชนะสำหรับปีนั้น และขณะที่สมาชิกส่วนหนึ่งปล่อยกระทง ที่เหลือก็จะเป็นกองเชียร์ ส่งเสียงเชียร์ตีกลองร่ายรำกันอย่างสนุกสนาน

สาระ
การลอยกระทงสายเป็นประเพณีที่เป็นแบบเฉพาะของชาวตาก ปฏิบัติสืบต่อกันมาช้านาน แสดงถึงความสามัคคีและความเป็นมิตรไมตรีของชาวบ้านในชุมชนนั

ที่มาของภาพ http://www.manager.co.th/Travel/ViewNews.aspx?NewsID=9550000138627

จังหวัดตากนอกจากประเพณีลอยกระทงเช่นเดียวกับจังหวัดอื่นทั่วไปแล้ว ยังมีการลอยกระทงสายที่สืบทอดกันมาเป็นเวลาช้านาน เริ่มแรกของประเพณีเกิดขึ้นที่อำเภอบ้านตากและเป็นรูปแบบในการจัดประเพณีลอยกระทงสายในอำเภอใกล้เคียง ปัจจุบันประเพณีลอยกระทงสายได้รับการสนับสนุนและเผยแพร่จัดงานในระดับจังหวัด และถือได้ว่าเป็นประเพณีที่เป็นเอกลักษณ์ของจังหวัดตาก และเป็นที่ยินดีกับชาวจังหวัดตากอย่างยิ่งที่การต้อนรับผู้นำ เอเปค 21 ประเทศในการลอยกระทงสายของจังหวัดตาก และการลอยโคมของจังหวัดเชียงใหม่ได้ร่วมแสดงในราชพิธีพยุหยาตราทางชลมารคในครั้งนี้ ทำให้ประเพณีลอยกระทงสายของจังหวัดตากเป็นที่รู้จักกันทั่วประเทศและขยายไประดับโลก

การลอยกระทงสายนี้ มีการพัฒนาการคิดมาจากประเพณีการลอยกระทง เป็นสิ่งที่เกิดจากภูมิปัญญาท้องถิ่น ที่มีความพร้อมด้วยปัจจัยวัสดุธรรมชาติ คือกะลามะพร้าว ซึ่งมะพร้าวมีมากในภูมิภาคนี้ ซึ่งเห็นได้จากอาหารพื้นเมืองของชาวจังหวัดตากที่มีส่วนประกอบของมะพร้าวเป็นสำคัญ อาหารที่เป็นที่รู้จักกันดีได้แก่ ไส้เมี่ยง เมี่ยงคำ เป็นต้น จากวัสดุธรรมชาติที่ใช้ปัจจัยเอื้อ

ก่อให้เกิดความคิดสร้างสรรค์ ผนวกกับการมีนิสัยที่รักสนุกสนานรื่นเริง จึงเกิดประเพณีลอยกระทงสายขึ้นเป็นผลผลิตที่เกิดจากภูมิปัญญาท้องถิ่น

การจัดประเพณีลอยกระทงสายแต่เดิมเริ่มที่อำเภอบ้านตากนั้น จะตรงกับช่วงวันเพ็ญ 15 ต่ำของทุกปี หลังจากที่จัดงานลอยกระทงเรียบร้อยแล้ว ดังนั้นการจัดลอยกระทงสายจึงจัดกันใน แรม 11 ค่ำ มีกิจกรรมที่สำคัญคือ ในวันเพ็ญ ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ตอนเช้าจะทำบุญตักบาตร ฟังเทศน์ ตอนบ่ายจะมีการแข่งเรือของแต่ละหมู่บ้าน ส่วนในช่วงตอนเย็นจะมีการจุดประทีปที่บ้านและลอยกระทงของแต่ละคน ส่วนในวันแรม 1 ค่ำ เดือน 12 ตอนพลบค่ำ พระสงฆ์และชาวบ้านมาสวดมนต์และปล่อยโคมลอย เมื่อเสร็จพิธีจึงมีการปล่อยกระทงสาย

การลอยกระทงสายนั้นประกอบด้วย 3 ประเภทด้วยกัน คือ กระทงนำ กระทงตาม และกระทงปิดท้าย

กระทงนำ จะประดิดประดอยอย่างสวยงามบนแพหยวกกล้วย ตัวกระทงจะทำด้วยใบตองหรือจากวัสดุธรรมชาติ และจะลอยเป็นอันดับแรก

กระทงตาม จะมีส่วนประกอบด้วยตัวกระทงและไส้กระทง ตัวกระทงจะทำด้วยกะลามะพร้าวแห้งที่ไม่มีรู ส่วนไส้กระทงมีหลากหลายชนิด เช่น ขี้ไต้ แกนข้าวโพดหรือซางข้าวโพด กาบ(เปลือก)มะพร้าว ตีนกา ผ้าชุบน้ำมัน เป็นต้น

กระทงปิดท้าย จะมีลักษณะคล้ายกระทงนำ แต่เล็กกว่าและลอยหลังจากที่ลอยกระทงตาม(กะลามะพร้าว)เรียบร้อยแล้ว

จากลักษณะภูมิประเทศของอำเภอบ้านตาก และจังหวัดที่ใกล้ชิดกับแม่น้ำมีการพัฒนาบ้านเมืองมานานแต่ครั้งกรุงสุโขทัย และการตั้งแหล่งถิ่นฐานของชุมชนของคนในพื้นที่ที่อยู่ใกล้กับแหล่งน้ำ จากสภาวะแวดล้อมทางธรรมชาติที่เป็นปัจจัยเอื้อผนวกกับความสามารถในภูมิปัญญาท้องถิ่นจึงเกิดเป็นประเพณีที่โดดเด่นเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว อนสะท้อนให้เห็นถึงความรักใคร่สามัคคีกันในหมู่คณะที่มีมาแต่โบราณจวบจนปัจจุบัน

ที่มาของภาพ

https://www.google.co.th/search?q

ที่มาของภาพ UpYim.com

ประติมากรรมกระทงสาย เมืองตาก, ตาก

ประติมากรรมกระทงสายเมืองตาก จ. ตาก ตั้งอยู่ตรงข้ามกับสำนักงานการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยภาคเหนือเขต 4 เป็นสวนสาธารณะที่บ่งบอกถึงเอกลักษณ์ วันนี้ทาง UpYim.com นำข้อมูล ประติมากรรมกระทงสาย พร้อมภาพมาให้ดูกันค่ะ

ที่มาของภาพ UpYim.com

ประติมากรรมกระทงสาย ตั้งอยู่ตรงข้ามกับสำนักงานการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยภาคเหนือเขต 4 เป็นสวนสาธารณะที่บ่งบอกถึงเอกลักษณ์ งานประเพณี ลอยกระทงสาย ซึ่งเป็นประเพณีที่ชาว เมืองตาก มีความภาคภูมิใจและมีเอกลักษณ์เฉพาะที่หาชมได้แห่งเดียวในประเทศไทย ประติมากรรม กระทงสาย ตั้งอยู่ตรงข้ามกับสำนักงานการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยภาคเหนือเขต 4 เป็นสวนสาธารณะที่บ่งบอกถึงเอกลักษณ์ งานประเพณีลอยกระทงสาย ซึ่ง